Vrouwelijkheid & Seksualiteit

Het Godinnenspektakel, de nieuwe emancipatiebeweging voor vrouw en man vraagt deze maand aandacht voor het thema vrouwelijkheid & seksualiteit. Hoewel de emancipatie van de vrouw al ver gevorderd is, rust er nog altijd een smet op datgene wat vrouwen in het verleden bijgedragen hebben aan de maatschappij. Mannelijkheid is de norm, waar veel vrouwen niet aan kunnen voldoen, maar zelfs mannen voelen zich niet langer aangetrokken tot dit keurslijf dat hun ooit lang geleden is opgedrongen.

Gelijke waardering van vrouwelijkheid?

Wat betekent dat nou:  een gelijke waardering van vrouwelijkheid, vrouwelijke visie en vrouwelijke waarden? Het is haast alsof er een taboe hangt rond dit thema, alsof het willen bespreken ervan gezien wordt als verraad. Heel opvallend is hoe op het moment dat je het woord ‘ vrouwelijkheid’ in je mond neemt, sommige mensen meteen ophouden met luisteren. Immense woede laait op en het enige wat je als respons terug krijgt is dat men je negeert, wegloopt of in het gunstigste geval haar woede over je uit stort en je daarmee geen mogelijkheid tot dialoog gunt.

Wat ligt er ten grondslag aan deze woede? De angst om teruggestuurd te  worden naar het aanrecht, een beperking van rechten en voor lesbische vrouwen de angst te moeten voldoen aan een beeld van vrouwelijkheid waar zij zichzelf helemaal niet in terug kunnen vinden? Toegegeven het begrip ‘vrouwelijkheid’ is te pas en te onpas ingezet in het verleden om vrouwen een bepaalde kant op te duwen. De term is meer dan eens door groepen gekaapt om een bepaald politiek doel te bewerkstelligen en daarmee mannen en vrouwen, voor de gecreëerde beeldvorming te enthousiasmeren en daardoor bepaalde maatschappelijke keuzes te laten maken die wenselijk werden geacht. Kortom ‘ vrouwelijkheid’ is een veel misbruikte term.

Daarnaast is, binnen de patriarchale structuur die onze huidige maatschappij nog altijd beïnvloedt, ‘vrouwelijkheid’ ook nog eens minderwaardig ten opzichte van het binnen dit systeem gedefinieerde begrip ‘ mannelijkheid’. Het is dan ook geen wonder dat mensen eigenlijk niks te maken willen hebben met ‘vrouwelijkheid’, want vrouwelijkheid wordt onlosmakelijk geassocieerd met beperkingen en onderdrukking, geen stem hebben, niet serieus genomen worden, minderwaardig aan de man, etc. Om die reden hebben de zusters (en broeders) van de 2e feministische golf gestreden voor het opheffen van genderverschil en genderpolarisatie. Hierdoor hebben wij als generatie van derde golf emancipatie een rijke erfenis gekregen aan rechten en verworvenheden die vrouwen voor ons niet kenden.

De onderwaardering zichtbaar maken

Paradoxaal genoeg echter heeft het opheffen van genderverschillen ook een keerzijde meegebracht. Het heeft namelijk een verhullende werking gehad voor waar vrouwelijkheid (zoals deze in het patriarchale systeem is  gedefinieerd) ondergeschikt bleef aan mannelijkheid. Bijvoorbeeld de term huiselijk geweld, wekt de indruk dat het om geweld gaat dat gepleegd wordt door mannen en vrouwen en dat is terecht. Er zijn vrouwen die huiselijk geweld plegen, het zijn echter vooral mannen die in de huiselijke omgeving geweld plegen tegen vrouwen. Het oplossen van dit geweld vraagt dan ook genderspecifieke benadering.

In eerste instantie was het heel goed om vraagtekens te zetten bij alle zogenaamde verschillen tussen man en vrouw. De verschillen te onderzoeken en indien mogelijk op te heffen. Een heleboel verschillen waren immers gefabriceerde verschillen die de onderdrukking van de vrouw in stand hielden. Het resultaat is echter dat we nu een maatschappij hebben waarin alles wat met de patriarchale definitie van mannelijkheid geassocieerd wordt nog steeds meer waarde toegekend wordt dan dat wat binnen dit systeem met vrouwelijkheid geassocieerd werd. Vrouwen hebben zich daarmee het recht verworven gelijkwaardig aan de man te zijn en dat is prachtig, maar zowel mannen als vrouwen hebben niet het recht verworven om waarde en status toe te kennen aan de zogenaamde vrouwelijke aspecten die nog altijd inferieur worden geacht. 

De nieuwe vrouwenstrijd is tevens een mannenstrijd

Dit is onze nieuwe strijd! Het recht om jezelf te zijn met zowel mannelijke als vrouwelijke aspecten en daaraan dezelfde status en waardering toe te kennen. Hiertoe moeten we de term ‘ vrouwelijkheid’ een hernieuwde betekenis toewijzen en daarmee ontdoen van haar negatieve associatie. Vrouwelijkheid is alles wat voor de vrouw belangrijk is in alle fasen van haar leven met betrekking tot haar fysieke lichaam, haar denken, haar handelen en haar zijn. Waarbij de aspecten waarmee de vrouw zich kan identificeren of belang aan kan hechten door haarzelf gekozen kunnen worden uit de volledige verzameling van voorheen mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten, die nu menselijke kwaliteiten zijn geworden. Zonder polariserende krachten of strikte scheidingen. Ditzelfde geldt natuurlijk voor de nieuwe invulling van het begrip mannelijkheid.

De vrouwelijke rol in het patriarchale systeem is een rol waarin vrouwen moesten verzorgen, voor de kinderen, zieken en ouderen zorgen en voorzien in ieders fysieke en emotionele behoeften. Binnen het patriarchaat waren deze rollen strikt gescheiden en kon de man niet dezelfde rol vervullen als de vrouw. Willen we dat mannen deze rollen wel kunnen vervullen, dan dienen we de status en de waardering ervan even waardevol te maken als de (overigens ook zeer beperkte) rol die toegeschreven werd aan de man in dit systeem.

Hoe wordt vrouwelijkheid ondergewaardeerd?

Wat zijn dan nu anno 2008 nog typische voorbeelden van het onderwaarderen van vrouwelijkheid? De veelgehoorde oproep tot vrouwen aan de top, laat nog een onderwaardering voor de vrouwelijke benadering van zaken zien. Het feit dat beroepen die zogenaamd feminiseren, in status en waardering dalen, is een duidelijk teken aan de wand dat vrouwelijke invulling van het werk niet hetzelfde wordt gewaardeerd als mannelijke invulling van het werk. Het  hardnekkige loonverschil van 11,8% in het voordeel van mannen, laat nog altijd zien dat de vrouw als (mede)kostwinner nog niet een geaccepteerd idee is. 

Studerende a.s. moeders hebben geen recht op zwangerschapsverlof, omdat het onderwijssysteem is ingericht op de student zonder zorgverplichting. Het was immers een systeem ontworpen voor het leven en de behoeften van jonge mannen. Ditzelfde geldt min of meer voor de werkvloer, die ook voor de behoeften en het leven van de man zonder zorgverplichtingen is ontworpen.  Vrouwen beschikken in slechts enkele gevallen over de zorgontheffing waar de gemiddelde man van geniet en kunnen daardoor niet voldoen aan de norm van kostwinner zonder zorgverplichtingen, dit geldt nog eens extra voor alleenstaande ouders. Gelijktijdig houdt onze huidige inrichting van arbeid en zorg mannen evengoed gevangen in hun rol als kostwinner, waardoor zij  minder zorg op zich kunnen nemen dan zij feitelijk zouden willen.

De huidige verseksualiseerde beeldvorming van de vrouw, draagt er overigens niet toe bij dat vrouwen meer serieus genomen worden. Deze duidelijke koppeling van vrouwelijkheid aan seksualiteit levert een zeer eenzijdig beeld op, dat vrouwelijkheid feitelijk naar beneden haalt. Dit werkt in de hand dat vrouwen zich distantiëren van hun vrouw zijn, om in Godsnaam maar serieus genomen te worden.  Voorbeelden te over van vrouwen die in de pers geroemd worden om hun uiterlijk, maar van wie het werk onderbelicht blijft of als een verspilling van hun talenten wordt gezien.

Uiteraard zijn er nog veel meer voorbeelden te geven van de onderwaardering van vrouwelijkheid, vrouwelijke visie en vrouwelijke waarden. Op 9 februari 2009 zullen alle sprekers uit ons Godinnenspektakel Netwerk samen komen om de noodzaak tot en gelijke waardering van het vrouwelijke te bespreken vanuit de zeven kernthema’s die wij hebben gedefinieerd. De kernthema’s zijn keuzevrijheid & zelfbeschikking,  ouderschap & betaald werk, vaderschap & zorg, feminisme & spiritualiteit, politiek & economie, voeding & natuur en vrouwelijkheid & seksualiteit.