Interview: Khadija

Susanne van Lieshout interviewt in Marokko verschillende vrouwen. Khadija is 43. Ze heeft twee allerschattigste dochtertjes: Selma van zeven en Dunya van acht. Khadija is gescheiden. De meisjes dragen de naam van haar ex-man, omdat dat nou eenmaal de wet is. Maar hij verdient het niet, zo vindt Khadija.Want hij heeft nog nooit iets gedaan voor zijn dochters.Ze heeft nu geen contact meer met hem. Khadija werkt als hulp in de huishouding. Dat heet hier ‘femme de ménage’ ofwel ‘bonne’ (dienstmeisje). Ze doet dat al meer dan 10 jaar. Ze heeft geluk gehad en een post bij een Frans gezin gevonden. Daar werkt ze van maandag tot en met zaterdag voor een salaris dat weliswaar ‘ruim’ is voor Marokkaanse begrippen, maar waar je naar mijn idee echt geen gezin van kunt onderhouden.

Als ‘femme de ménage’ kun je beter voor een buitenlands dan voor een Marokkaans gezin werken. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk. In sommige Marokkaanse gezinnen is de situatie voor dienstmeisjes ronduit schrijnend. Ze wonen in bij het gezin en werken zo van de vroege ochtend tot de late avond. Vaak slechts tegen kost- en inwoning. Het kleine beetje geld dat ze verdienen gaat rechtstreeks naar de familie die meestal op het platteland woont.

Voor Khadija echter is het werk als huishoudelijke hulp gewoon een baan. Of meer eigenlijk, want ze hoort een beetje bij het Franse gezin. Soms neemt Khadija haar dochters mee om er te spelen of ze blijven er slapen. Als Khadija naar de dokter moet, betaalt haar werkgever de rekening. Van haar salaris dat zo rond de 200 Euro per maand bedraagt – het minimum loon is ongeveer 170 Euro per maand – gaan Khadija’s meisjes naar een privé school. Dat kost haar het halve maand salaris. Het franse gezin betaalt de andere schoolbenodigdheden: boeken, een nieuwe tas en stof voor het witte school uniform.

Khadija woont in een bescheiden huisje van twee kamers: de meisjes slapen in de huiskamer en zijzelf heeft een eigen slaapkamer. Het is eigenlijk een soort kraakpand, want het terrein waar ze woont is niet van haar. Ze deelt het met haar twee broers en nog drie zussen die ook allen in kleine zelfgebouwde huisjes wonen. Er is een gezamenlijke kookruimte, het woord keuken nauwelijks waard, en een douche met koud water. Ze betalen geen huur noch elektriciteit omdat het een gekraakt terrein is. Heel veel Marokkaanse gezinnen wonen zo. Dat kan lang goed gaan, totdat de overheid ineens besluit dat ze de grond terug wil of dat ie verkocht wordt aan een rijke investeerder. Dat is Khadija zojuist overkomen, de hele familie moet snel een nieuw onderkomen vinden. Ze heeft zich ingeschreven voor gemeentelijke huisvesting. Die heeft ze zowaar toegewezen gekregen, maar de aankoopsom is zo hoog, dat kan ze in geen jaren opbrengen. Al weken lang is ze aan het lobbyen bij familie en kennissen, en beetje bij beetje schraapt ze het geld bij elkaar. Ze heeft haar fiets verkocht, en wat andere spullen die ze over de jaren gekregen heeft van het Franse gezin. Ze heeft al een aardig bedrag bij elkaar, maar het is nog lang niet genoeg om het huis te kunnen aanbetalen. Daarom heeft ze een afspraak met de huisvestingsautoriteiten om over haar situatie te praten…

‘Als de vader van de meisjes een beetje fatsoenlijke vent was, zou ie me helpen’, verzucht ze vaak. Dat is wel zo, maar het is ook bekend dat die man gewelddadig en onbetrouwbaar is. Laat hem maar ver weg blijven, want in principe heeft hij het wettelijk recht op de kinderen. Stel je voor dat ie op een kwade dag Selma en Dunya komt opeisen. Nee, laat Khadija maar schuiven, die is beter af zonder die vent.

Voor vele Marokkaanse vrouwen is het leven niet gemakkelijk, maar vaak weten ze door hun ‘inner strength’ en met een beetje hulp van buitenaf een zo goed mogelijke omgeving voor hun kinderen te creëren. En is dat niet waar het elke moeder om gaat?