Mamas Mama's online magazine voor moeder, kind en werk. Werkende moeders, vrije tijd en opvoeden
Door: Renata Hamsikova.
Ieder kind heeft recht op passend onderwijs. Dit recht is vastgelegd in het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK). Tot zover de theorie. De praktijk is weerbarstig. Dagelijks vecht ik voor het recht van kinderen op passend onderwijs. Voornamelijk door gesprekken te voeren op scholen en uitleg te geven hoe je passend onderwijs kunt aanbieden, ook voor kinderen die veel meer kunnen. Onderwijsaanpassing voor hoogbegaafde kinderen is geen overbodige luxe.
Passend onderwijs voor kinderen met ontwikkelingsvoorsprong
De meeste kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong en hoogbegaafde kinderen komen op school niet tot hoge prestaties. Dit verschijnsel wordt onderpresteren genoemd en zorgt voor onwenselijke situaties. Allereerst worden onderpresterende kinderen vaak niet herkend. Dit kan het begin zijn van een ware tredmolen aan problemen: het kind kan zich ongelukkig gaan voelen en fysieke en/of psychische klachten gaan ontwikkelen. De algehele motivatie en werkhouding van het kind kunnen verminderen tot praktisch niets. En al deze problemen leiden niet zelden tot een bezoek aan psycholoog, dokter of schoolbegeleidingsdienst, die meestal de hoogbegaafdheid niet herkennen en een foutieve diagnose stellen: ADHD of zelfs zwakbegaafd. Dit komt vaker voor dan je zou denken. Statistisch gezien zitten er in een klas van 35 kinderen één of twee hoogbegaafd plus twee of drie met een ontwikkelingsvoorsprong.
LEES OOK: Mijn kind is hoogbegaafd, wat nu?
EN Hoogbegaafd en onopgemerkt
Ontoereikende leerstof
Een inadequaat leerstofaanbod is veelal de eerste reden waarom de prestaties van de leerling achteruitgaan. Wie werk moet doen dat ver beneden zijn werkelijke niveau is, gaat zich vervelen. De concentratie neemt af en het kind wordt slordig. De groepsleerkracht kijkt het werk na en besluit op grond van slechte resultaten extra oefenstof aan te bieden, dus nog méér van hetzelfde. De leerling haalt verveelt de schouders op en maakt de opgaven met nog minder concentratie dan voorheen. Nóg meer fouten, een verontruste leerkracht biedt nog méér oefenstof aan. De verveelde leerling besluit de saaiheid te doorbreken en gaat contact zoeken met zijn buurman of buurvrouw.
De leerkracht ergert zich; nu maakt de leerling niet alleen zijn eigen werk slecht, maar houdt hij ook een ander van zijn werk. Voor straf wordt de bewuste leerling apart gezet. Maar ook nu verbeteren de resultaten niet. De herhalingstaken worden opnieuw, tot vervelens toe aangeboden, want er moet toch op zijn minst een redelijk niveau van beheersing getoond worden. De hoogbegaafde leerling is het zat en doet helemaal niets meer. Zowel leraar als leerling zijn op een gegeven moment ten einde raad, omdat beiden de vicieuze cirkel niet kunnen doorbreken.
De consequenties zijn voor de kinderen
Een langetermijnconsequentie van een leerstofaanbod beneden het werkelijke niveau van de leerling is dat er voor de leerling nooit de noodzaak ontstaat om goede werk- en leerstrategieën te ontwikkelen. Dat betekent dat wanneer de taken in de hogere groepen complexer worden, de leerling veelal geen idee heeft van de manier waarop hij een taak kan gaan aanpakken. Het gevolg daarvan kan zijn dat de leerling enthousiast aan een taak begint, maar al snel stuk loopt vanwege zijn gebrekkig taakoverzicht en het ontbreken van een handige aanpak. Zo krijgt de leerling het werk niet af en zijn resultaten verslechteren. Hij/zij raakt gedemotiveerd en wordt onzeker.
Onderwijsaanpassing geen overbodige luxe
Over de gevolgen van onderpresteren hebben we het in de eerste alinea al gehad. Het uiteindelijke resultaat kan zijn dat de hoogbegaafde leerling later in het voortgezet onderwijs een drop-out wordt en zonder diploma de school verlaat. Ook dit komt regelmatig voor. Onderwijsaanpassing is geen luxe maar noodzaak.
Heb jij misschien een onderpresterend kind met ontwikkelingsvoorsprong en wil je meer weten wat je zou kunnen doen? Of heb je andere vragen ten aanzien van begeleiding of opvoeding van je (hoog)begaafde kind? Mail of bel mij gerust voor een afspraak. Kijk voor meer informatie op www.ieku.nl.
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op deze website in juni 2009. Nog steeds maakt Renata Hamsikova zich sterk voor aanpassingen in het onderwijs, zodat ook hoogbegaafden daarin hun plek kunnen vinden.
