Ontmasker Assepoester

Anno 2007 hebben wij vrouwen meer mogelijkheden dan ooit om ons eigen geluk te creëren. Maar intussen zitten we met een hardnekkige erfenis, die datzelfde geluk kan saboteren: ken jij de Assepoester in jezelf?

De afgelopen, pak ‘m beet, tweeduizend jaar waren niet per se de glorietijd van de vrouw. Ongelooflijk veel in ons leven werd bepaald door anderen. Zelfs stemmen mogen we pas sinds 1922. We zijn een eind gekomen. Anno 2007 hebben wij vrouwen meer kansen dan ooit om ons eigen leven in te richten en onszelf te ontplooien. Maar nemen wij écht genoeg verantwoordelijkheid voor ons eigen geluk?

Drie Nieuwe Mannen, geen Nieuwe Vrouw
Verantwoordelijkheid is een heel belangrijk begrip, als het om je eigen geluk gaat. Ergens klinkt dat woord aanlokkelijk: verantwoordelijkheid betekent volwaardigheid, meetellen. Maar wat is de keerzijde? Een soort morele verplichting. Namelijk, dat je zo min mogelijk verantwoordelijkheid voor je welbevinden bij anderen neerlegt, en zo veel mogelijk ervan zelf neemt.
Klinkt dit je vanzelfsprekend in de oren? Lijkt het je nogal wiedes dat je hiernaar leeft? Wees daar niet te zeker van. Duizenden jaren afhankelijkheid hebben hun sporen nagelaten. We kijken er niet graag naar. Als individu niet, als maatschappij niet. Maar het is er wel. Waarom hebben we al drie versies van de nieuwe man uitgevonden, en nog niet één van de nieuwe vrouw? Kan het zijn dat we soms nog altijd geneigd zijn ons meer bezig te houden met dat wat anderen denken en doen, dan met het zelfstandig benutten van onze eigen mogelijkheden? Met als gevolg het gevaarlijke idee dat de verantwoordelijkheid voor ons geluk op punt x of y bij die ander ligt?

Assepoester
Ooit schreef Colette Dowling een fascinerend boek: ‘Het Assepoester-complex’. Haar betoog kwam er in het kort op neer dat de emancipatie zó snel en rigoureus verlopen is, dat we een ingebakken deel van onze vrouwelijke erfenis ontkennen. Namelijk, de Assepoester in onszelf. Het miskende poetsmeisje dat zit te wachten tot de prins op het witte paard haar komt redden. Ooit was die droom toegestaan, want zo waren de rollen (m/v) verdeeld. Anno 2007 niet meer. We moesten het toch zo nodig zelf doen? Nou, ga je gang maar! En dan niet zeuren als het een beetje tegenvalt! Dus de moderne vrouw, zij ploegde voort. Met de lusten én de lasten. Knap hoor! Alleen is de innerlijke Assepoester niet zo makkelijk weg te sturen als we graag denken.

Slachtofferschap versus geluk
Duizenden jaren lang hadden vrouwen weinig rechten. Maar wel ééntje, namelijk dat van het slachtofferschap. Helemaal gereserveerd voor ons. We mochten met de vinger wijzen. Zij het onder ons, via omwegen, vanuit een keurig besef van machteloosheid, dus zonder het plan écht iets ermee te bereiken: ‘Ja, als mijn man nou eens..’ of ‘Ja, als ik toch maar de kans had gehad om..’ ‘Als mijn ouders me anders hadden opgevoed..’ Enzovoort. En dat recht is er één dat we nog weleens blijven hanteren. Of we het nu merken of niet. Zelfstandige vrouw of niet. Lees er de bladen maar eens op na. Dat is niet zo gek als het lijkt. Assepoesterschap heeft voordelen. Als ‘zij’ je de kans niet geven, betekent dat dat wat er ook gebeurt, het niet aan jou kan liggen. Je hoeft ook niet je bloed, zweet en tranen op je geluk in te zetten. Want ach, wat kun jij nu helemaal uitrichten nu de omstandigheden zijn zoals ze zijn? En bovendien kan het nemen van verantwoordelijkheid dood- en doodeng zijn. Je kunt falen, je verwonden aan desillusies en mislukking, in een kartonnen doos op straat eindigen.

Supervrouw zoekt sterke schouder
Laat het eindelijk maar eens gezegd zijn. Het pad van een sterke vrouw die haar verantwoordelijkheid neemt gaat niet alleen maar over rozen, zoals al die reclames vol snelle vrouwen ons willen doen geloven. Zelfbeschikking is prachtig, maar soms weegt alles zo loodzwaar dat ‘supervrouw’ maar één ding wil: die sterke schouder. Een ‘Jim Will Fix It,’ die alle zorgen van je nek neemt. Je mag en kunt jezelf niet verwijten, dat de vele verantwoordelijkheden die wij vrouwen anno 2007 dragen, ons soms te veel worden. Ik denk dat Assepoester zelfs in de krachtigste, meest geslaagde vrouw schuilt. Dat is verklaarbaar, en het hoeft geen probleem te zijn. Weten waarmee je te maken hebt, is immers vaak al de hoofdmoot van de oplossing. Maar Assepoester moet wel boven water komen. Anders kan ze in het verborgene je geluk saboteren.

De hamvraag
Neem eens een inventaris op van je leven. Doe je wat je wilt? Is er iets of iemand die c.q. dat je tegenhoudt op een of ander vlak? Of die je steeds maar niet de bevrediging geeft die je je had voorgesteld? Let eens goed op je ‘buikreactie.’ Wat denk je, ongecensureerd? Wat voel je? Zodra je een neiging tot vingerwijzen, een gevoel van gebrek aan zelfbeschikking op het spoor komt, volg dat spoor dan eens. Of het nu je echtgenoot of vriend is, je kind, je baas, de bedenker van de constructies rondom kinderopvang of gewoon Het Lot: dit is het punt waarop je voor jezelf kunt bepalen of je met reële barrières te maken hebt, of met de diep verborgen Assepoester in jezelf. Want nee, niet alles in het leven kunnen we naar onze hand zetten. Maar er is een essentieel onderscheid tussen reële belemmeringen, en zaken in je leven waar je wel degelijk invloed op kunt uitoefenen – als je de stap richting actie maar durft te nemen. Durf de Assepoester in jezelf te zoeken. Vind je haar, erken dan haar bestaan, zonder je daarover schuldig te voelen. Maar ga wel stap voor stap de confrontatie aan. Scheid feit van schijn, als het om je kansen gaat om je verantwoordelijkheid te nemen en te benutten. Laat Assepoester je geluk niet in de weg staan.