Begrip voor je kind, onbegrip voor je innerlijke kind

Er zijn een aantal emoties en gedragingen die we als ‘kinderachtig’ bestempelen. Waar we proberen onze kinderen met begrip te wijzen op de mogelijkheid het anders te doen, komt ons eigen ‘innerlijke kind’ er vaak bekaaider af. Zonde: je doet jezelf pijn, en het levert niets op. Juist wie bewust maar mild naar haar eigen gevoelens en acties kijkt, kan onbevangen groeien.

Jaloezie op het speeltje van een ander kind: gauw afpakken! Je lievelingsbeer door de kamer smijten. Ontroostbaar huilen omdat je buurmeisje niet met je wil spelen. De hele nacht rillen van angst voor het monster onder je bed. Stuk voor stuk herkenbare voorbeelden van kinderlijk gedrag. Iedere ouder reageert natuurlijk anders op kinderlijke drift, verdriet, woede, angst of jaloezie. Maar over het algemeen doen ouders oprecht hun best om begrip te tonen. Als het nodig is terechtwijzen, okee, maar wel met warmte en uitleg: zó zou je het anders kunnen zien, of doen. Diep kan het berouw zijn als je als ouder in opperste frustratie toch iets zegt dat neerkomt op ‘zo wordt het niets met jou’ of ‘met jou is er altijd wat.’ Immers, je waardeert het gedrag misschien niet, maar de waardering voor je kind is er niet minder om. En je doet je best dat over te brengen.

Ontslag als monster onder je bed
Als we te maken krijgen met onze eigen zogenaamde kinderachtige emoties en gedragingen, zit het meestal opeens heel anders. Een onderbuikgevoel van onredelijke jaloezie op je gepromoveerde collega? ‘Onverklaarbare’ tranen als er iets tegenzit? Ziedende drift als je door een taxichauffeur bijna van het zebrapad wordt gejaagd, gevolgd door een uur pruilen? Doodsbang voor ontslag, alsof het een loerend monster onder je bed is?
Kan niet! Je moet je niet zo aanstellen! Okee, je bent ongesteld, je hebt een zware week gehad, of je bent zelfs niet lang geleden gescheiden of flink ziek geweest. Nou en? Kop op en doorgaan! Vooral wij vrouwen zijn er sterk in om onszelf keihard op allerlei dingen af te rekenen, niet naar omstandigheden en achtergronden te kijken maar naar onszelf te wijzen, en (veel) meer schuld op ons te nemen dan gerechtvaardigd. Tekortschieten betekent dan al gauw dat je jezelf genadeloos als persoon beoordeelt, en dat je je niet sec richt op de daad op zich.

Kinddeel tegenover volwassen deel
Er is een psychologische theorie die ons denken en doen verdeelt over twee ‘schijven’: ons volwassen deel en ons kinddeel. Ons volwassen deel denkt, voelt en reageert vanuit balans, verantwoordelijkheidsgevoel en redelijkheid. Ons kinddeel daarentegen reageert primair en onbewust, soms zelfs volkomen irreëel en buiten proportie. Ik denk dat wij dat kinddeel allemaal in onszelf herkennen. Op het oog onbegrijpelijke gevoelens en reacties worden volgens bekende psychologen als Ingeborg Bosch veroorzaakt door verborgen oude pijn, die ongemerkt wordt geactiveerd door triggers in het heden. De vraag hoe je hieraan werkt wordt in diverse zelfhulpboeken beantwoord (mijn persoonlijke aanraders zijn Ingeborg’ Bosch ‘Illusies’ en ‘De herontdekking van het ware zelf’). Dat het boven tafel krijgen van oud leed tot heel wat nieuwe ruimte voor geluksgevoelens kan leiden, hoop ik nog eens in een andere column te belichten: help me dus gerust herinneren als je belangstelling hebt. Maar wel wil ik je ter plekke inspireren om nu al een (nieuwe) stap dichterbij je innerlijke kind te zetten.

Dichterbij je innerlijke kind
Die stap zet je door, de volgende keer dat je ‘kinderachtig’ doet, jezelf niet genadeloos te veroordelen of de gebeurtenis eindeloos te herkauwen. Ondervang gedachten als ‘ik deug nergens voor’, waarbij je één gevoel of handeling op je hele persoon betrekt. Zie wat er gebeurt, en benoem het op een duidelijke maar milde manier. Bedenk met diezelfde mildheid wat eventueel anders of beter kan – en laat het los. Kortom, probeer het begrip dat je als ouder je kind gunt, ook steeds meer aan je eigen innerlijke kind te geven. Zie je primaire gevoelens en acties niet meer als (karakter)fouten, maar als innerlijke plekken die eventueel rijp zijn om andere gevoelens of acties in te zaaien. Keer op keer is gebleken, dat de volgende vuistregel zowel voor kind als volwassene geldt: juist vanuit begrip en mildheid, en juist vanuit vriendelijke observatie, ontstaat motivatie om dingen anders te doen. Vanuit een ‘neutrale’stand kan de zware negatieve lading van zogenaamd kinderachtige emoties en acties worden verminderd. Van daaruit kun je eventueel besluiten, je verborgen schaduwkanten te onderzoeken en er (verder) mee aan de slag te gaan.

Je bent niet gek
Samenvattend: een belangrijke stap naar tal van mogelijkheden voor zelfontplooiing en geluk is, leren om vriendelijker te zijn voor je innerlijke kind. Niets menselijks is ons vreemd. Toen ik de eerdergenoemde psycholoog Ingeborg Bosch interviewde voor Santé, zei ze iets dat me is bijgebleven: als je paniekaanvallen hebt of andere ‘onverklaarbare’ emoties, ben je niet gek. Volgens Bosch komt dit vaak voort uit een emotie of situatie die ooit, als kind, heel reëel was. En dat kwetsbare kind met al haar gevoelens, ervaringen en indrukken woont in ons allemaal. We zijn niet gek. We zijn niet ‘onvolwaardig’. We bewandelen allemaal onze eigen persoonlijke weg. Regelmatig volgen we die weg in ‘uitdagende’ omstandigheden, en vaak doen we dat ook nog eens vanuit een gecompliceerde achtergrond. Daarbij verdienen we als eerste onze eigen steun en begrip.