Khadija: ondernemende kunstenaar

Er zijn geen subsidies van de overheid, geen beursen of fondsen van het bedrijfsleven ter stimulering van de Marokkaanse kunst. Af en toe organiseert een ambassade een studiereis of een expositie waarvoor Marokkaanse kunstenaars worden uitgenodigd maar daar houdt het wel op.

Bij Marokkaanse kunst denk je al gauw aan rijkelijk versierde tableaus en objecten, met veel mozaïek, gouden randjes, franjes, en schilderijen in zware kleuren. Khadija echter maakt moderne kunst. Ze combineert functioneel met artistiek; kunstzinnige muurlampen in beslagen zilver, een moderne tafel annex vaas en andere objecten waar bloemen ingestoken kunnen worden. Haar stijl is strak, artistiek en origineel. Naast lampen en andere grote voorwerpen ontwerpt Khadija tasjes. Vlotte handtassen van fluweel, mooi afgewerkt en met een subtiel Marokkaans tintje. Met geborduurde berber motieven bijvoorbeeld, of met kleine zilveren handjes van Fatima erop genaaid. Ze zijn erg apart én handig. Dus goed verkoopbaar zou je denken, maar dat is in Marokko gemakkelijker gezegd dan gedaan. Wat is het probleem? Als kleine zelfstandige zonder eigen verkooppunt is het moeilijk hier je producten te slijten.

Khadija heeft in de grote steden Casablanca en Marrakech een paar winkels en hotels bereid gevonden haar exclusieve tassen uit te stallen. Als ze verkocht worden krijgt Khadija haar prijs en de winkel zijn percentage. Kat in ’t bakkie, zou je zeggen, maar niets is minder waar. Vaak krijgt ze haar geld pas heel laat of helemaal niet. Kleine ondernemers klagen over hetzelfde probleem; het lijkt bijzonder moeilijk om zaken te doen hier in Marokko. De handelsgeest is er wel, maar een Marokkaanse handelaar die zijn rekeningen op tijd betaalt moet nog geboren worden, zo vertelt Khadija in een cynische bui. Daarom is ze altijd op zoek naar buitenlandse markten. Via een vriendin heeft ze een paar tassen in Spanje kunnen verkopen, en in Parijs heeft ze contacten, maar het loopt nog niet echt lekker.

Ook in Nederland begint ze een klein voetje aan de grond te krijgen. Dit jaar wordt de 400-jarige band tussen Nederland en Marokko gevierd (zie www.marokko400.nl) en in het kader daarvan zijn Marokkaanse kunstenaars uitgenodigd te exposeren in het wereld museum in Rotterdam. ‘Dat zijn leuk dingen’, zegt Khadija, ‘zo krijg ik wat internationale bekendheid’, en ze laat foto’s zien van hoe haar werk in een galerie in Frankrijk hangt. ‘Maar’, zo voegt ze er meteen aan toe, ‘ ik kan er absoluut niet van leven. Ik had gehoopt met de verkoop van tassen wat brood op de plank te verdienen’.

Haar collega met wie ze samen de galerie runt beaamt Khadija’s klachten. Hij ontwerpt en maakt T-shirts, met grappige tekeningetjes van Marokkaanse muzikanten en andere originele afbeeldingen. ‘Iedereen vindt ze prachtig en wil ze verkopen, maar de moeite die ik moet doen om m’n geld te krijgen… verzucht Aziz.
En zo liggen al die authentieke en artistieke Marokkaanse producten op een plank ergens op een etage in Casablanca, in plaats van in de winkels die vol liggen met goedkope uit India en China geïmporteerde shirts en tassen. ’t Zal in Nederland niet veel anders zijn…