Mamas Mama's online magazine voor moeder, kind en werk. Werkende moeders, vrije tijd en opvoeden
Door: Renata Hamsikova.
Mijn zoon is twee jaar versneld. Hij is nu 9 jaar oud en zit in groep 8. Vaak krijg ik de vraag of ik het wel aandurf, zo jong kind in het voortgezet onderwijs. Het is een logisch gevolg van het versnellen. Je kind komt heel jong in de brugklas. Scholen voor voortgezet onderwijs zijn hier niet op ingesteld. Ik deed er praktisch onderzoek naar in de regio Waterland. En deel graag de resultaten. Wat zijn de obstakels die jonge hoogbegaafde kinderen in het voortgezet onderwijs tegen komen?
Beste scholen in de regio
Voor mijn afstudeerscriptie voor de ECHA-opleiding heb ik vijf vo scholen in de regio Waterland onderzocht. Ik wilde weten welke faciliteiten ze hebben voor hoogbegaafde kinderen en welke begeleiding ze kunnen bieden. De resultaten waren niet verrassend. Ik kan in het kort vertellen dat de beste twee onderzochte scholen waar je je kind op kunt hebben -wat begeleiding van en mogelijkheden voor hoogbegaafde kinderen betreft- zijn het Barlaeus gymnasium in Amsterdam en het Werenfridus in Hoorn. Ik heb het IJburg College niet onderzocht, omdat daar heel weinig kinderen uit het regio Waterland heengaan.
Praktische problemen op veel scholen
Behalve dat scholen niet toegerust zijn op jonge hoogbegaafde kinderen in het voortgezet onderwijs, zijn er nogal wat praktische problemen. Deze komen overeen met het probleem van een vierjarige in groep vier.
Te zware boekentas
Een kind van tien jaar is vaak beduidend kleiner dan een kind van twaalf jaar. Verhoudingsgewijs is de boekentas, welke voor een twaalfjarige al zwaar is, loodzwaar. Voor het jonge kind kunnen er wel enkele aanpassingen gedaan worden. Zo kan de school een extra set boeken beschikbaar stellen, zodat de leerling niet alles hoeft mee te slepen.
Kinderfiets en grote afstand fietsen
Het kind kan zo klein zijn dat het op een kinderfiets naar school moet fietsen. De route van huis naar school kan zo druk en gevaarlijk zijn dat het nauwelijks verantwoord lijkt het kind alleen te laten fietsen. Het kind moet dan alleen in de bus tussen de oudere jongeren en dat is niet altijd veilig.
Te grote stoelen en tafels
Op school zijn de stoelen en tafels misschien te groot. De leerling gaat zitten te wiebelen en dat kan de ergernis van de docent oproepen. Wanneer de stoel en tafel niet op maat zijn, kan het erg moeilijk zijn om netjes te schrijven.
Alles kost veel energie
Het kost een tienjarige veel extra lichamelijke en geestelijke inspanning om het onderwijs op de middelbare school te volgen. Na een vermoeiende dag volgt er dan ook nog huiswerk. Het kind wordt zeker in het begin helemaal opgeslokt door school, voor vrijetijdsbesteding is er geen vrije tijd meer over. Het kind kan dit als een behoorlijke tegenvaller ervaren en willen dat hij nog een jaar op de basisschool was gebleven.
LEES OOK: Hoogbegaafd en onopgemerkt
Gun jonge hoogbegaafde kinderen in het voortgezet onderwijs de tijd
Je ziet zelf dat het zwaar is voor je kind. Maar je moet je realiseren dat iedere brugklasser het de eerste tijd wel moeilijk heeft. Allemaal moeten ze wennen aan dit nieuwe leven, allemaal hebben ze er moeite mee om huiswerk te maken na een vermoeiende dag en bijna alle brugklassers liggen ‘s avonds wel eens in hun bed te huilen omdat het ze allemaal te veel wordt. Na een periode van aanpassing vinden de meesten hun weg in school wel en na een paar maanden kunnen ze zich nauwelijks nog voorstellen dat ze het even zo moeilijk gehad hebben.
Overgang naar middelbare voor alle kinderen zwaar
Ik kom zelf uit Tsjechië. Het Nederlands onderwijssysteem is anders dan dat ik uit Tsjechië gewend ben en ook anders dan in andere Europese landen zoals Duitsland en Groot Brittannië. Het feit dat je op de basisschool bijna geen huiswerk hebt en dat je niet thuis hoeft te leren is daar onbekend. Ik had al vanaf mijn achtste huiswerk mee en het werd in een schrift aangetekend welke cijfer je kreeg. Zo leer je al vanaf kleins af aan dat je meteen na school eerst nog werk hebt en daarna pas kunt gaan spelen of hangen. In Nederland leef je op de basisschool in een soort paradijs waar vooral niet veel hoeft, want “laat de kinderen vooral lekker spelen en kind zijn”. Des te kouder is de douche in de brugklas. Zeker voor een hoogbegaafd kind die de basisschool doorlopen heeft door aan het stuur te draaien met de pink van zijn linkerhand.
Ook op de middelbare kan verveling toeslaan
Of een hoogbegaafd kind nu tien of twaalf jaar is wanneer het naar het voortgezet onderwijs gaat, al gauw kan blijken dat het kind sneller leert dan zijn klasgenoten. Dat het de leerstof welke behandeld gaat worden al beheerst. Ook nu kan hij of zij zich gaan vervelen, ook nu kan het gaan onderpresteren. Je kind heeft dus goede begeleiding nodig. Wanneer je merkt dat je kind meer leerstof aankan dan dat er aangeboden wordt, moet je naar een oplossing zoeken. Ook nu kan een versnelling overwogen worden, maar als het kind nog maar tien jaar was toen het naar het voortgezet onderwijs ging, zal bijna niemand dat voorstaan. Veel kinderen zullen via internet extra kennis tot zich nemen. Als zij dat niet uit zichzelf doen, zorg dan dat je thuis vraagstukken bespreekt, die het kind stimuleren op onderzoek uit te gaan.
Kies voor een 100% VWO brugklas
In het algemeen kun je stellen dat hoogbegaafde kinderen beter af zijn in een VWO brugklas. Wanneer de verschillende onderwijstypen bij elkaar in de klas zitten, zal er steeds rekening gehouden moeten worden met het laagste niveau. Dit werkt verveling en onderpresteren in de hand. Wanneer een school meerdere hoogbegaafde brugklassers in huis heeft, is het wel handig om ze bij elkaar te plaatsen en ze een eigen programma te bieden. De reguliere leerstof kan in een versneld tempo worden aangeboden zodat er tijd vrij komt voor extra verdiepende leerstof.
Vriendschappen sluiten lukt wel
De jonge leeftijd van het kind hoeft geen bezwaar te zijn in het ontwikkelen van vriendschappen. Een hoogbegaafd kind kan meestal beter overweg met oudere kinderen. Toch kan een kind van tien z’n klasgenoten van twaalf jaar nog behoorlijk kinderachtig vinden. Op emotioneel gebied komen hoogbegaafde kinderen nogal eens eerder in de pubertijd dan hun leeftijdgenoten. Het puberale gedrag van de klasgenoten heeft de tienjarige dan eventueel al achter zich liggen. Misschien is dat ook wel de reden waarom met name hoogbegaafde meisjes pas in de hoogste klassen van het voortgezet onderwijs echte vriendinnen krijgen.
Minder pesten in de klas
Een klas zal er zelden moeite mee hebben om een hoogbegaafd kind te accepteren dat één of twee jaar jonger is. Vooral de houding van de docenten is hierin vaak van doorslaggevende aard. Een goed presterend kind dat jonger is, is voor een klas vaak makkelijker te accepteren dan een leeftijdgenoot die overal het beste in is. Dat kan een reden zijn waarom kinderen die versneld zijn daarna minder gepest worden dan toen ze nog bij hun leeftijdgenoten in de klas zaten.
Mijn persoonlijke ervaring
Ik sta nog steeds volledig achter de versnelling van mijn zoon. Ik moet er niet aan denken dat hij nu in groep 6 zou zitten. In groep 8 is enorm verschil te merken tussen hem en zijn twee of drie jaar oudere klasgenoten. Ze kunnen hem niet volgen, ze begrijpen zijn werkstukken niet, hij schrijft te ingewikkeld met moeilijke woorden. Wat zou een kind in groep 6 daar nou van vinden? Nee, hij zit nu goed waar hij is. Sociaal en cognitief loopt hij voor. Hij zou gemakkelijk een discussie kunnen voeren met een 14-jarige. Emotioneel is hij nog niet zover. Maar met ondersteuning van zijn ouders moet hij zich door de eerste paar jaar van het voortgezet onderwijs zien te worstelen. Net als veel andere kinderen.
Renata Hamsikova is hoogbegaafd en moeder van twee hoogbegaafde kinderen. Ze is specialist in onderwijs aan hoogbegaafden. Onder de naam IeKu Advies biedt zij begeleiding en advies voor hoogbegaafde kinderen. LEES meer artikelen van Renata.
