Mamas Mama's online magazine voor moeder, kind en werk. Werkende moeders, vrije tijd en opvoeden
door: Sabriye Sambou,
Manifest voor vrouw & man
AMSTERDAM, 20081110 De Stichting Expertisecentrum Gelijke Waardering M/V en het Godinnenspektakel Netwerk roepen op tot een nieuwe emancipatiekoers. Met de website www.godinnenspektakel.nl, de bijbehorende acties, mediacampagne en het Godinnenspektakel Event (op 9 februari 2009) wil het Expertisecentrum Gelijke Waardering M/V aandacht vragen voor de noodzaak om vrouwelijkheid en vrouwelijke waarden dezelfde status en waardering toe te kennen als hun mannelijke equivalent.
Meeste systemen in onze maatschappij zijn ontwikkeld om het leven en de behoeften van de man. Waarbij de man in kwestie geen grote zorgverantwoordelijkheden had buiten het kostwinnerschap, de man werd immers door zijn zorgende partner van zijn zorgplicht ontheven. Met het gebruik van deze bestaande systemen door vrouwen, ontdekken wij de tekortkomingen hiervan, omdat vrouwen slechts in enkele gevallen over dezelfde zorgontheffing beschikken als mannen.
Voor de emancipatie van vrouw en man betekent dit, dat alles goed gaat zolang man en vrouw voldoen aan de norm, volledig inzetbaar zonder noemenswaardige zorgverplichtingen. Kijk op de werkvloer of in de universiteiten: vrouwen die voldoen aan de norm komen goed mee met de rest en kunnen zich vaak ook met de beste meten. Zodra er echter sprake is van zorgverantwoordelijkheid, blijkt het dat vrouwen veel minder vaak kunnen voldoen aan de geldende norm. Dit geldt zowel voor vrouwen in relaties als alleenstaande moeders. Doordat het systeem in ontwerp geen rekening houdt met zorg, sluit het dus ook niet aan op de behoeften van gebruikers die wel zorgverplichtingen hebben.
Bijvoorbeeld anno 2008 is er voor vrouwelijke studentes geen recht op zwangerschapsverlof of afkolfvoorzieningen. Het onderwijs is immers destijds ontworpen rondom het leven van een jonge man zonder zorgverplichtingen en dus waren dergelijke voorzieningen niet noodzakelijk. Hetzelfde geldt voor de werkvloer: tenzij wij de opvoeding van onze kinderen volledig willen uitbesteden, zoals het Zweedse model, kunnen mannen en vrouwen met zorgverantwoordelijkheden niet voldoen aan de norm van kostwinner zonder zorgverplichtingen.
Het zijn nu juist de bestaande systemen die ervoor zorgen dat men de grenzen van de emancipatie heeft bereikt. Immers zorgverantwoordelijkheid in het huidige systeem betekent niet voldoen aan de norm en staat vaak gelijk aan carrièresuïcide. De eerste stap in het emancipatieproces was het toegankelijk maken van de systemen voor man en vrouw. De volgende stap moet dan zijn het aanpassen van de systemen zodat zij aansluiten op de behoeften van alle gebruikers. Nieuwe systemen moeten dan ook altijd ontworpen worden vanuit meerdere gebruikersprofielen die naast sekse ook rekening houden met mogelijke zorgverantwoordelijkheden. Met het omhelzen van de combinatie-economie heeft ieder mens namelijk potentiële zorgverplichtingen – als het al niet om kinderen gaat dan zal mantelzorg – evengoed de levens van de meeste mensen gaan raken.
Zowel mantelzorg als de verzorging van kinderen en huis waren de onzichtbare arbeid die vrouwen eeuwenlang om niet hebben geleverd. Lange tijd heeft dit werk geen status en economische waardering gehad. In de combinatie-economie moet dit veranderen omdat het nieuwe systeem deze arbeid zichtbaar maakt. In het mangeoriënteerde systeem was dit werk niet zichtbaar omdat het niet door mannen werd uitgevoerd. Vrouwen werden immers ook niet betrokken bij het ontwerp van systemen, niet in het ontwerpteam maar ook niet als gebruikersgroep. Dit is de voornaamste reden waarom vrouwen en mannen evenredig in alle lagen van de maatschappij vertegenwoordigd moeten worden, zodat hun belangen evenredig behartigd kunnen worden. Ditzelfde geldt voor mannen en vrouwen met zorgverantwoordelijkheden; het is namelijk niet per definitie zo dat een vrouw altijd oog heeft voor zorgverantwoordelijkheden of dat een man hier altijd blind voor is. Met andere woorden: vrouwen aan de top is geen garantie voor een meer gelijke waardering van zorgwerkzaamheden. Als de betreffende vrouw eveneens onbekend is met zorgverantwoordelijkheden zal zij hier ook geen rekening mee houden in haar werk of de systemen die zij mogelijkerwijze helpt ontwerpen. Het is dus heel belangrijk dat ook mannen en vrouwen met zorgverantwoordelijkheden kunnen doorstromen en dat de top niet alleen bereikbaar is voor mensen die alleen maar voor zichzelf hoeven te zorgen.
Een ware democratie kenmerkt zich immers door een goede representatie van alle burgers in alle lagen van de bevolking. Zolang mensen, om welke reden dan ook, onvoldoende betrokken kunnen zijn bij het ontwerpen van nieuwe systemen, blijven wij systemen ontwikkelen die niet aansluiten op de behoeften van alle gebruikers. Niet aansluiten leidt vaak tot uitsluiting, waardoor een mogelijk belangrijk potentieel niet aangeboord wordt en nooit ontdekt wordt. Hierdoor kan een maatschappij, net als een kind in zijn ontwikkeling blijven steken, waardoor het niet de rijpheid bereikt die in essentie mogelijk is. Wat in eerste instantie lijkt als een minimaal verlies op individueel niveau van de betreffende groepering, blijkt zich te vertalen tot een groot verlies voor de gehele maatschappij. De status quo blijft bestaan, maar het ware potentieel blijft onontdekt!
