Hoe ga je om met pestkoppen

Vooral kinderen die niet voor zichzelf durven op te komen, die anders zijn (met een bril, een beugel, moeilijk lerend e.d.), die bijvoorbeeld ADHD of het syndroom van Asperger hebben of die teruggetrokken gedrag vertonen, kunnen last hebben van pesters.

In het dagelijks leven zullen deze kinderen die om wat voor reden ook regelmatig worden gepest, veel baat hebben bij het verhogen van hun weerbaarheid tegen pestkoppen. Hiertoe zou bijvoorbeeld de sociale vaardighedentraining “Leefstijl” gebruikt kunnen worden, mits goed toegepast. Het doel van deze training is, zoals van alle andere sociale vaardighedentrainingen overigens, het kind sterker en weerbaarder te maken door het kind, de school én de ouders te laten samenwerken.

Op scholen wordt regelmatig aandacht aan pesten besteed, maar toch zijn er genoeg kinderen die daar last van hebben. Het pesten wordt nooit helemaal uitgeroeid. Daarom is het belangrijk dat je kind meer weet over het pestgedrag – waar komt het vandaan, waarom pest iemand en hoe kan ik het beste reageren.

Je kunt al veel thuis doen. Hieronder geef ik een aantal tips voor het omgaan met pesterijen, ontleend aan de boeken Bullies and Victims (Freid & Freid, 1996) en Breaking the Cycle of Violence (Hazler,1996), zodat je enige handvatten hebt. De opsomming is geschreven voor kinderen. Laat het je kind lezen of lees het voor en praat er samen over.

•1.         Geef de pestkop nooit wat hij of zij wil, namelijk een emotionele reactie. De pestkop is uit op dominantie en geniet van de pijn van de ander. Hoe minder emotioneel je reageert, hoe eerder het oninteressant wordt om te treiteren. Omdat er geen eer aan te behalen lijkt, ebt de belangstelling bij de pestkop weg. Het is zaak om zo kalm mogelijk te reageren en de emoties die het pesten bij je oproept er pas achteraf op een andere, veilige plek uit te laten komen. Praat er bijvoorbeeld over met je ouders of met een leraar die je kunt vertrouwen. Als praten op dat moment nog te moeilijk is, kun je samen met die volwassene iets gaan doen dat je helpt om rustiger te worden.

•2.         Leer om door je lichaamshouding zelfverzekerd over te komen. Je kunt oefenen om met opgeheven hoofd, rechte schouders en ontspannen armen de ander recht aan te kijken, alsof je zegt: “Dit is mijn plek hier en ik wil dat je me met rust laat.” Een verdedigingssport zoals judo of aikido kan je helpen zo’n houding van rust en zelfvertrouwen te ont­wikkelen.

•3.         Zoek bondgenoten. Een pestkop zoekt bij voorkeur iemand uit die alleen staat, zodat hij zelf zo min mogelijk gevaar loopt. Je zult veel minder snel het doelwit worden als je regelmatig in gezelschap van anderen bent. Daarom is het goed contact te houden met klasgenoten die niet tot de kring van de pestkop behoren, ook al word je er mis­schien geen dikke vrienden mee. Met je echte vrienden kun je afspreken dat jullie elkaar zo veel mogelijk in de gaten houden en bijspringen als het nodig is.

•4.         Doe iets onverwachts als een pestkop op je af komt en de confrontatie zoekt. Zeg duidelijk hoorbaar iets terug om de aandacht van anderen te trekken, of probeer snel een gesprek met iemand anders een eindje verderop te beginnen en de pestkop te negeren. Het kan zijn dat je dit heel moeilijk vindt omdat het ingaat tegen je natuur­lijke neiging om je terug te trekken. Dit kun je in speciale groepen of thuis oefenen.

•5.         Het kan helpen om tijdens een confrontatie quasi verbaasd een opsomming te geven van wat er feitelijk gebeurt: “Je hebt me nu al drie keer uit de rij geduwd, en ik ben er weer in gaan staan. Wat wil je nu eigenlijk bereiken?” Er is een goede kans dat de pestkop even niet weet wat hij moet zeggen, en dat geeft jou tijd om anderen bij de situatie te betrekken.

•6.         Als je merkt dat je het alleen niet redt, vraag dan hulp aan een volwassene. Het is aan hem of haar om zorgvuldig in te schatten wat op dat moment het slimste is om te doen. Vooral jongens lijden vaak onnodig lang omdat zij meestal niet om hulp vragen.